Từ những yến tiệc sang trọng đến những cuộc tụ họp bạn bè thân mật, cá luôn là món ăn không thể thiếu. Cá không chỉ mang đến hương vị thơm ngon mà còn chứa đựng nhiều dưỡng chất quý giá, rất tốt cho trí lực và thị lực. Tuy nhiên, khi lựa chọn cá để chế biến, người tiêu dùng cần hết sức cảnh giác.

Cá thu xử lý bằng formaldehyde

Cá thu, loại cá biển được nhiều người yêu thích bởi thịt mềm, vị ngọt, là món ăn phổ biến trong các bữa ăn hàng ngày. Tuy nhiên, chính những đặc điểm này lại là thách thức lớn cho việc bảo quản và vận chuyển, nhất là trong điều kiện thời tiết nóng ẩm. Thịt cá thu rất mềm, dễ bị hỏng nếu không được xử lý đúng cách. Bên cạnh đó, lớp vảy bạc trên bề mặt cá thu cũng rất dễ bong tróc.

Để kéo dài thời hạn sử dụng và giữ cho cá thu có ngoại hình đẹp mắt, một số nhà kinh doanh bất lương đã sử dụng formaldehyde – một chất bảo quản mạnh có thể ức chế sự phát triển của vi khuẩn, giúp vảy bám chặt, giữ cho bề mặt cá sáng bóng.

Thịt cá thu rất mềm, dễ bị hỏng nếu không được xử lý đúng cách

Tuy nhiên, việc xử lý cá thu bằng formaldehyde tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng:

Hương vị: Formaldehyde thay đổi hương vị tự nhiên của cá thu, khiến cá mất đi vị ngon nguyên bản, thay vào đó là mùi vị lạ, khó chịu. Người tiêu dùng sẽ cảm nhận được vị “hắc” khó chịu, không còn vị ngọt tự nhiên của cá thu.

Dinh dưỡng: Formaldehyde phá hủy cấu trúc protein, làm giảm giá trị dinh dưỡng của cá thu. Chúng ta ăn cá để bổ sung protein chất lượng, nhưng cá thu được xử lý bằng formaldehyde sẽ mất đi giá trị dinh dưỡng quý báu đó.

Nguy cơ ung thư: Formaldehyde là chất gây ung thư đã được công nhận. Tiêu thụ cá thu được xử lý bằng formaldehyde trong thời gian dài có thể dẫn đến kích ứng đường hô hấp, dị ứng da, tổn thương chức năng gan thận, và thậm chí là tăng nguy cơ ung thư.

Vậy, làm sao để phân biệt cá thu được xử lý bằng formaldehyde?

Bề ngoài: Cá thu xử lý bằng formaldehyde thường có vảy bạc bị bong tróc, mắt đục ngầu, mang cá xẹp. Bề mặt cá có thể trông sáng bóng hơn bình thường.

Cảm giác: Khi sờ vào, thịt cá thu xử lý bằng formaldehyde thường cứng, thiếu độ đàn hồi. Cảm giác cứng và khô, không còn mềm mại như cá thu tươi.

Mùi vị: Trong quá trình chế biến, nếu xuất hiện mùi hắc khó chịu, nhiều bọt trắng hoặc thân cá bị xoắn, cuộn lại, đây đều là tín hiệu cảnh báo của việc xử lý bằng formaldehyde.

Với tư cách người tiêu dùng, chúng ta có quyền được sử dụng thực phẩm an toàn, lành mạnh. Đối mặt với vấn đề an toàn thực phẩm như cá thu được xử lý bằng formaldehyde, chúng ta cần nâng cao cảnh giác, học cách nhận biết cá có vấn đề, từ chối mua và sử dụng.

Lưu ý: Ngoài formaldehyde, còn có một số chất bảo quản khác có thể được sử dụng để bảo quản cá thu, tuy nhiên, không phải tất cả các chất bảo quản đều gây hại cho sức khỏe. Người tiêu dùng nên tìm hiểu kỹ thông tin về nguồn gốc, xuất xứ của cá thu trước khi mua và sử dụng.

Cá trắm trắng, mật có độc

Cá trắm trắng, một trong “tứ đại danh cá” của Trung Quốc, được người tiêu dùng ưa chuộng vì thịt ngon và giá cả hợp lý. Chúng gần như không kén ăn, có thể ăn mọi loại thức ăn.

Chính vì tính không kén ăn của cá trắm trắng, nên chi phí nuôi trồng cá trắm trắng tương đối thấp, khiến việc nuôi cá trắm trắng rất phổ biến ở nước ta. Tuy nhiên, trong quá trình nuôi, một số phương pháp không phù hợp có thể tiềm ẩn nguy cơ cho cá trắm trắng.

Tích lũy chất độc hại: Một số người nuôi cá sử dụng quá nhiều chất kích thích để thúc đẩy cá trắm trắng phát triển nhanh, điều này có thể dẫn đến tích lũy chất độc hại trong cơ thể cá.

Hấp thu chất gây ô nhiễm: Cá trắm trắng dễ hấp thu và tích lũy chất gây ô nhiễm trong nước, điều này đe dọa đến sức khỏe của người ăn.

Mật cá có độc: Một nguy cơ đáng chú ý khác là mật cá trắm trắng có độc, ăn nhầm có thể dẫn đến hậu quả sức khỏe nghiêm trọng. Khi chế biến cá trắm trắng, nếu mật bị vỡ, độc tố sẽ nhiễm vào thịt cá, có thể gây ngộ độc thực phẩm.

Để đảm bảo an toàn khi ăn cá trắm trắng, người tiêu dùng nên:

Lựa chọn nguồn cung cấp uy tín: Lựa chọn các kênh phân phối chính quy và nhà cung cấp uy tín.

Quan sát ngoại hình: Hãy quan sát kỹ ngoại hình của cá trắm trắng, như độ bóng, vảy, mắt và mang để đánh giá độ tươi ngon. Cá trắm trắng tươi thường có vảy bóng, mắt trong, mang đỏ tươi.

Xử lý cẩn thận: Khi chế biến cá trắm trắng, cần cẩn thận lấy bỏ mật cá, tránh bị vỡ, và xử lý hoặc bảo quản đông lạnh kịp thời.

Nấu chín kỹ: Khi chế biến, cần nấu chín kỹ để diệt vi khuẩn có hại.

Cá trắm trắng có thể chế biến theo nhiều cách, như kho, hấp, làm viên cá… điều này không chỉ đáp ứng nhu cầu khẩu vị khác nhau mà còn đảm bảo an toàn khi ăn. Tuy nhiên, trên thị trường, người tiêu dùng có thể gặp phải một số hiện tượng nhầm lẫn, một số người bán có thể bán chung cá chép và cá trắm trắng, trong khi một số người tiêu dùng khó phân biệt các giống khác nhau.

Ngoài ra, do lo ngại về an toàn thực phẩm của người tiêu dùng ngày càng tăng, xu hướng tiêu dùng cá trắm trắng cũng đang thay đổi, nó dần được thay thế bởi cá chép và cá rô phi, những loại cá này tương đối an toàn hơn.

Sashimi và ký sinh trùng

Cách chế biến sashimi rất đơn giản, chỉ cần cắt lát mỏng các loại cá, hải sản tươi sống, chấm với gia vị là có thể ăn được. Cách chế biến không cần nấu nướng phức tạp này giữ được hương vị nguyên bản của cá tối đa.

Ngoài việc thưởng thức vị ngon, sashimi còn có giá trị dinh dưỡng rất cao, do không qua chế biến ở nhiệt độ cao, các chất dinh dưỡng trong thịt cá hầu như không bị mất đi, do đó, sashimi được coi là cách ăn cá bổ dưỡng nhất.

Tuy nhiên, việc ăn sashimi cũng tiềm ẩn một số nguy cơ, do không qua chế biến nhiệt, sashimi có thể chứa vi khuẩn và ký sinh trùng gây hại.

Tháng 1 năm 2023, tỉnh Fukushima của Nhật Bản đã xảy ra một vụ ngộ độc thực phẩm, liên quan đến nhiều người trong độ tuổi từ 5 đến 91. Điều tra cho thấy, thủ phạm chính là ký sinh trùng trong sashimi.

Nhiễm ký sinh trùng có thể gây nhiễm sán lá gan, nhiễm trùng kéo dài thậm chí có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan. Điều đáng lo ngại là rất khó đánh giá nhiễm ký sinh trùng qua kích thước của cá. Cá nhỏ bị cá lớn ăn, ký sinh trùng sẽ di chuyển sang vật chủ, tiếp tục tồn tại. Đáng sợ hơn nữa, một số ký sinh trùng có thể tránh được một số loại thuốc diệt trùng, tồn tại trong mô cá.

Vậy, làm sao để thưởng thức sashimi an toàn?

Chọn loại cá phù hợp: Nên chọn loại cá phù hợp, khi mua, nên chọn những sản phẩm có dán nhãn “Có thể ăn sống”. Nói chung, cá biển sâu như cá hồi, cá ngừ, trai bắc cực… tương đối an toàn hơn.

Lưu ý đối tượng đặc biệt: Những đối tượng đặc biệt như phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người già… sức đề kháng yếu, nên tránh ăn sashimi.

Gia vị không diệt ký sinh trùng: Hành, gừng, tỏi, mù tạt, giấm… gia vị thường dùng, mặc dù có thể tăng thêm hương vị cho sashimi, nhưng không thể giết chết ký sinh trùng.

Để đảm bảo an toàn sức khỏe, người tiêu dùng cần tỉnh táo lựa chọn nguồn cá uy tín, loại cá phù hợp, và hạn chế ăn sashimi nếu thuộc nhóm đối tượng có sức đề kháng yếu.

Cá hoang dã thực sự ngon?

Trong nhận thức truyền thống, cá hoang dã (sống trong môi trường thiên nhiên) thường được cho là ngon hơn cá nuôi, giá trị dinh dưỡng cũng cao hơn. Quan niệm này hình thành một phần do con người khao khát môi trường sống tự nhiên, một phần cũng liên quan đến văn hóa câu cá.

Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghiệp hóa và đô thị hóa, ô nhiễm nguồn nước ngày càng nghiêm trọng, môi trường sống của cá hoang dã bị đe dọa nghiêm trọng. Cá hoang dã sống lâu ngày trong môi trường ô nhiễm có thể hấp thụ tảo độc hại và các chất gây ô nhiễm khác, những chất độc này sẽ tích tụ lâu ngày trong cơ thể cá.

Điều đáng lo ngại hơn nữa là, thông qua hiệu ứng khuếch đại sinh học trong chuỗi thức ăn, các chất ô nhiễm hữu cơ bền vững và kim loại nặng sẽ tích tụ theo cấp số nhân.

Ngoài việc tích lũy độc tố, cá hoang dã cũng phổ biến vấn đề nhiễm ký sinh trùng. Trong môi trường tự nhiên, cá rất dễ mang theo các loại ký sinh trùng, chúng có thể ký sinh ở miệng, vảy…

Ăn cá hoang dã chứa độc tố có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Những độc tố này sẽ tích tụ trong cơ thể con người theo thời gian, lâu ngày có thể dẫn đến ngộ độc mãn tính. Ngoài ra, ăn thịt cá chưa được nấu chín kỹ còn có thể bị nhiễm ký sinh trùng, nặng có thể gây ra các biến chứng khác nhau. Đáng sợ hơn nữa là, ăn cá chứa độc tố cao trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư.

Ngược lại, cá nuôi có ưu điểm rõ ràng về kiểm soát môi trường, quản lý thức ăn và phòng chống bệnh tật. Môi trường nuôi trồng được quản lý nghiêm ngặt, chất lượng nước có thể được kiểm soát hiệu quả, đảm bảo cá phát triển trong môi trường an toàn, lành mạnh. Việc lựa chọn thức ăn cũng trải qua kiểm tra an toàn nghiêm ngặt, đồng thời có thể bổ sung các thành phần dinh dưỡng có lợi, nâng cao chất lượng thịt cá.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ nuôi trồng hiện đại, chất lượng và giá trị dinh dưỡng của cá nuôi cũng không ngừng được nâng cao. Thông qua quản lý chăn nuôi khoa học, cá nuôi không chỉ cung cấp nguồn cung ổn định cho thị trường, mà còn về hương vị và dinh dưỡng, cũng không thua kém cá hoang dã.

Từ những thông tin trên, chúng ta có thể thấy rằng, lựa chọn cá hoang dã hay cá nuôi không chỉ là vấn đề khẩu vị mà còn liên quan đến an toàn sức khỏe. Để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, người tiêu dùng nên tỉnh táo lựa chọn nguồn cá an toàn, nấu chín kỹ trước khi sử dụng.

Thu Hà (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)